Trong cuộc chiến chống lại vi khuẩn và virus, dung dịch sát khuẩn tay đã trở thành vật dụng không thể thiếu. Hai hoạt chất thường được sử dụng là Ethanol và Isopropanol (IPA). Tuy nhiên, nếu để ý, bạn sẽ thấy hầu hết các sản phẩm tiêu dùng hàng ngày đều ưu tiên sử dụng ethanol trong nước rửa tay. Vì sao lại có sự khác biệt này?
Hãy cùng Thanh Ngô Phát tìm hiểu chi tiết ở bài viết dưới đây!
1. Vai trò và đặc tính của Ethanol trong nước rửa tay
Ethanol còn được gọi là cồn ethyl, là một hợp chất hữu cơ được sản xuất thông qua quá trình lên men các nguyên liệu tự nhiên như mía, sắn, ngô. Nhờ nguồn gốc này, Ethanol có độ tinh khiết cao và là một trong những loại cồn được phép sử dụng rộng rãi trong ngành thực phẩm, dược phẩm và mỹ phẩm.
Cơ chế hoạt động: Ethanol hoạt động bằng cách làm biến tính protein và hòa tan lớp màng lipid (chất béo) bên ngoài của vi khuẩn và virus (đặc biệt là các loại có màng bọc như Corona, Cúm). Quá trình này diễn ra nhanh chóng, sau đó Ethanol bay hơi, giúp tay khô nhanh mà không cần rửa lại bằng nước
2. Vì sao Ethanol trong nước rửa tay được ưu tiên hơn IPA?
Dù cả hai đều có khả năng sát khuẩn, nhưng Ethanol sở hữu nhiều lợi thế hơn so với IPA, khiến nó trở thành lựa chọn mặc định cho các sản phẩm tiêu dùng hàng ngày.
2.1. Hiệu quả diệt khuẩn mạnh và phổ rộng
- Tác dụng trên Virus: Ethanol có khả năng tiêu diệt virus có màng bọc (như SARS-CoV-2) rất hiệu quả. Nhiều nghiên cứu cho thấy, Ethanol có phổ kháng khuẩn rộng hơn IPA đối với virus.
- Nồng độ tối ưu: Ethanol phát huy tối đa hiệu quả ở nồng độ từ 60 – 80%, phù hợp với hầu hết các công thức gel và dung dịch rửa tay nhanh hiện nay.
Ethanol có khả năng tiêu diệt vi khuẩn có màng bọc
2.2. Ít mùi hóa chất, phù hợp sản phẩm tiêu dùng
- Trải nghiệm người dùng: Ethanol có mùi nhẹ, ít hắc và dễ chịu hơn so với IPA (Isopropanol), vốn có mùi hóa chất nặng.
- Dễ kết hợp hương liệu: Đặc tính ít mùi của Ethanol giúp nhà sản xuất dễ dàng thêm các loại hương liệu tự nhiên (như tinh dầu, chiết xuất hoa,…) mà không bị mùi cồn lấn át, tạo ra các sản phẩm gel rửa tay có mùi thơm tinh tế, dễ chấp nhận hơn.
Ethanol có mùi nhẹ dễ chịu hơn IPA
2.3. Dịu nhẹ với da, ít gây kích ứng hơn IPA
- Tốc độ bay hơi: Ethanol bay hơi nhanh hơn, giúp da giảm thời gian tiếp xúc với cồn, từ đó ít gây khô hoặc kích ứng da hơn so với IPA.
- Phù hợp sử dụng thường xuyên: Đặc điểm này khiến Ethanol thân thiện hơn cho da nhạy cảm, trẻ em, và những người phải rửa tay nhiều lần trong ngày.
Ethanol bay hơi nhanh nhờ đó ít gây khô hoặc kích ứng
2.4. Giá thành tối ưu, nguồn cung dồi dào
- Nguồn gốc đa dạng: Ethanol được sản xuất từ nhiều nguồn nguyên liệu sinh học (mía, sắn, ngô…) trên quy mô lớn, dẫn đến chi phí sản xuất thấp hơn đáng kể so với IPA (thường phụ thuộc vào hóa dầu).
- Tối ưu chi phí: Trong ngành hàng tiêu dùng nhanh, việc tối ưu chi phí nguyên liệu là rất quan trọng, và Ethanol giúp các nhà sản xuất đạt được mục tiêu này.
2.5. Được WHO ưu tiên trong công thức sát khuẩn
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đề xuất công thức chuẩn sử dụng Ethanol 80% làm dung dịch sát khuẩn tay dạng lỏng. Điều này biến Ethanol thành lựa chọn mặc định và tiêu chuẩn toàn cầu cho các nhà sản xuất trong y tế và sản phẩm tiêu dùng.
Tham khảo chi tiết tại đây: https://www.who.int/publications/i/item/WHO-IER-PSP-2010.5
3. Bảng so sánh Ethanol vs IPA trong sản phẩm rửa tay
| Tiêu chí | Ethanol | IPA (Isopropanol) |
| Hiệu quả diệt Virus | Rộng phổ, mạnh với virus có màng bọc | Mạnh nhưng phổ hẹp hơn |
| Mùi | Nhẹ, dễ chịu, dễ kết hợp hương liệu | Hắc, nặng mùi hóa chất |
| Độ an toàn | Ít độc hơn, nhưng vẫn cần tránh | Độc tính cao hơn, nguy hiểm ngay cả với lượng nhỏ |
| Ảnh hưởng đến da | Ít gây kích ứng, ít khô da | Dễ làm khô da hơn |
4. Ethanol phù hợp cho những loại nước rửa tay nào?
Ethanol là lựa chọn linh hoạt và ưu việt cho:
- Gel rửa tay nhanh (sản phẩm tiêu dùng phổ biến).
- Dung dịch sát khuẩn tay trong môi trường y tế.
- Xịt khử khuẩn mang theo người.
Ethanol là lựa chọn cho các sản phẩm sát khuẩn tay phổ biến
5. Lưu ý sử dụng Ethanol trong nước rửa tay để đạt hiệu quả tối ưu
Để đảm bảo hiệu quả sát khuẩn cao nhất và an toàn khi dùng Ethanol:
- Nồng độ chuẩn: Chỉ sử dụng sản phẩm có nồng độ Ethanol 60 – 80%; nồng độ quá thấp hoặc quá cao đều làm giảm khả năng diệt khuẩn.
- Bảo quản: Cần bảo quản nơi thoáng mát, tránh xa nguồn nhiệt độ cao vì Ethanol dễ bay hơi và dễ cháy.
- Không thay thế: Nước rửa tay khô không thể thay thế hoàn toàn việc rửa tay bằng xà phòng và nước sạch khi tay bị bám bẩn hoặc dính dầu mỡ.
Tóm lại, Ethanol được ưu tiên sử dụng trong sản phẩm rửa tay vì đạt được sự cân bằng lý tưởng giữa hiệu quả diệt khuẩn cao, độ an toàn, và trải nghiệm người dùng dễ chịu. Đây là lựa chọn bền vững, phù hợp với tiêu chuẩn y tế toàn cầu và nhu cầu tiêu dùng hàng ngày
