Ethanol không chỉ là chất sát khuẩn phổ biến mà còn được mệnh danh là “trái tim” trong công thức bào chế thuốc hiện đại. Với đặc tính hóa học ưu việt, ethanol trong điều chế thuốc đóng vai trò là dung môi, tá dược, chất bảo quản và chất dẫn truyền quan trọng. Việc sử dụng Ethanol phải tuân thủ nghiêm ngặt Dược điển Việt Nam V để đảm bảo hoạt tính, độ ổn định và an toàn tuyệt đối cho các sản phẩm dược phẩm.
1. Làm dung môi hòa tan hoạt chất dược phẩm
Đây là vai trò cơ bản và quan trọng nhất của ethanol trong điều chế thuốc. Nhiều hoạt chất có giá trị điều trị cao lại không tan hoặc tan rất kém trong nước.
- Khả năng hòa tan vượt trội: Ethanol có khả năng hòa tan nhiều nhóm hoạt chất hữu cơ quan trọng như alkaloid, glycoside, tinh dầu, vitamin và hormone.
- Tạo môi trường ổn định: Giúp các hoạt chất này phân tán đồng đều trong dung dịch, hạn chế kết tủa và kéo dài thời hạn sử dụng của sản phẩm.
- Ứng dụng thực tế: Ethanol là dung môi chính trong việc pha chế các loại siro thuốc ho (chứa tinh dầu), thuốc nhỏ tai, thuốc nhỏ mũi, hay dung dịch hòa tan hoạt chất trong thuốc tiêm và thuốc bôi ngoài da.
2. Tá dược và chất dẫn truyền giúp tăng hiệu quả hấp thu thuốc
Trong bào chế, Ethanol không chỉ là chất hòa tan mà còn là tá dược quan trọng, hỗ trợ quá trình đưa thuốc vào cơ thể.
- Tăng khả năng thấm qua da: Nhờ đặc tính hóa học, Ethanol giúp mở đường và tăng khả năng hoạt chất dễ dàng thấm qua màng sinh học (da, niêm mạc).
- Tạo cảm giác khô thoáng: Với khả năng bay hơi nhanh, không để lại cặn, Ethanol được ưu tiên dùng trong các chế phẩm bôi ngoài da như thuốc xịt, gel, toner dược mỹ phẩm, mang lại cảm giác dễ chịu, khô thoáng cho người dùng.
- Hỗ trợ công thức: Thường kết hợp với các chất khác như glycerin hoặc propylene glycol để tối ưu hóa khả năng hấp thu và giữ ẩm.
3. Sát khuẩn và bảo quản thuốc hiệu quả
Đặc tính kháng khuẩn tự nhiên của Ethanol là yếu tố then chốt giúp bảo vệ sản phẩm dược phẩm khỏi sự xâm nhập của vi sinh vật.
- Khả năng diệt khuẩn: Ethanol nồng độ từ có khả năng ức chế và tiêu diệt phổ rộng vi khuẩn, virus và nấm mốc.
- Lý do 70% là tối ưu: Cồn 70% được xem là nồng độ lý tưởng nhất để sát khuẩn vì nó không bay hơi quá nhanh và có khả năng thẩm thấu sâu hơn vào thành tế bào vi khuẩn, làm đông protein và tiêu diệt chúng triệt để.
- Vai trò kép:
- Bảo quản: Ức chế vi sinh vật phát triển trong các dung dịch thuốc nước.
- Thành phần chính: Là thành phần hoạt tính trong các sản phẩm cồn y tế, dung dịch sát khuẩn da và nước rửa tay khô (60%–80% ethanol).
4. Ứng dụng trong sản xuất thuốc tiêm và chế phẩm đặc biệt
Các chế phẩm cần độ an toàn và tinh khiết tuyệt đối như thuốc tiêm, tiêm truyền bắt buộc phải dùng ethanol dược phẩm đạt chuẩn cao nhất.
- Yêu cầu độ tinh khiết: Ethanol dùng trong các chế phẩm này phải đạt chuẩn Dược điển Việt Nam V hoặc các tiêu chuẩn quốc tế nghiêm ngặt khác, đảm bảo không chứa tạp chất độc hại để tránh phản ứng bất lợi khi đưa trực tiếp vào máu.
- Ứng dụng phức tạp: Dùng trong bào chế một số loại thuốc tiêm truyền, thuốc gây mê hoặc thuốc giảm đau có tính tan đặc thù.
- Cải thiện chất lượng: Trong các chế phẩm uống, Ethanol ở nồng độ thấp còn giúp cải thiện mùi vị và độ ổn định của dung dịch thuốc.
5. Lưu ý quan trọng khi sử dụng Ethanol dược phẩm trong điều chế thuốc
Để đảm bảo chất lượng và an toàn của sản phẩm dược, cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Nguồn gốc nguyên liệu: Chỉ sử dụng Ethanol tinh khiết được sản xuất từ nguồn nông sản sạch như sắn, ngô, gạo hoặc mật rỉ đường.
- Nói không với tạp chất: Tuyệt đối không sử dụng ethanol công nghiệp hoặc ethanol bị biến tính (denatured alcohol) trong bào chế thuốc, vì chúng chứa methanol và các chất độc khác.
- Kiểm soát nồng độ: Cần kiểm soát chính xác nồng độ ethanol trong công thức bào chế (ví dụ: siro ho chỉ nên chứa 5%–15% ethanol) và kiểm nghiệm chất lượng theo quy trình nghiêm ngặt.
- Cảnh báo sử dụng: Phải có cảnh báo rõ ràng khi sử dụng các chế phẩm có chứa ethanol cho trẻ em hoặc phụ nữ mang thai do nguy cơ kích ứng hoặc ảnh hưởng đến hệ thần kinh.
Ethanol trong điều chế thuốc thực sự là một nguyên liệu cốt lõi, đảm bảo khả năng hòa tan, độ ổn định, hiệu quả sát khuẩn và tính an toàn của hàng ngàn sản phẩm y tế và dược phẩm. Việc lựa chọn Ethanol dược phẩm đạt chuẩn Dược điển Việt Nam V, không methanol là bước đầu tiên và quan trọng nhất để tạo ra những sản phẩm thuốc chất lượng cao.
Thanh Ngô Phát tự hào là đơn vị cung cấp Ethanol 96% Dược phẩm đạt chuẩn Dược điển Việt Nam V, mang đến giải pháp nguyên liệu an toàn, chất lượng, đáng tin cậy cho ngành dược Việt Nam.
Tham khảo về Cồn dược phẩm của Thanh Ngô Phát tại đây: https://thanhngophat.com/https-thanhngophat-com-con-duoc-pham-chat-luong/
